The Associated Press (AP), Donald Trump yönetimiyle ilişkilendirilen ve Moskova ile yürütülen görüşmelere dayandığı öne sürülen taslak metnin bir kopyasını elde ederek yayımladı.

AP’nin paylaştığı taslağa göre plan, Ukrayna’nın egemenliğinin teyidi, NATO’nun genişlemesine yönelik sınırlamalar, Rusya’nın küresel ekonomik entegrasyonu, dondurulmuş Rus varlıklarının kullanımı ve Ukrayna’nın yeniden inşası gibi çok sayıda kritik başlık içeriyor.

Taslakta, Ukrayna’nın 600 bin askerle sınırlandırılacağı, NATO üyeliğinden anayasal olarak vazgeçeceği, NATO’nun da Ukrayna’yı gelecekte kabul etmeyeceğini güvence altına alacağı belirtiliyor.

Rusya ile NATO arasında ABD arabuluculuğunda yeni bir güvenlik diyaloğu kurulması, Avrupa savaş uçaklarının Polonya’da konuşlandırılması ve Ukrayna’ya güvenilir güvenlik garantileri verilmesi öngörülüyor.

Planın dikkat çeken bölümlerinden biri, ABD’nin Ukrayna’ya vereceği güvenlik garantilerinin koşullarına ilişkin maddeler. Buna göre Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi durumunda kararlı bir askeri karşılık ve küresel yaptırımların yeniden devreye girmesi öngörülürken, Ukrayna’nın sebepsiz şekilde Moskova veya St. Petersburg’u hedef alması halinde garantinin geçersiz olacağı belirtiliyor.

Toprak düzenlemelerine ilişkin maddeler

Taslak metin, savaşın en tartışmalı boyutu olan toprak statülerine ilişkin de bir dizi hüküm içeriyor. Buna göre Kırım, Luhansk ve Donetsk’in fiilen Rusya’ya ait olduğu tanınacak ve bu tanımaya ABD de dahil olacak. Herson ve Zaporijya bölgeleri ise mevcut temas hattı boyunca “dondurulmuş” statüde tutulacak.

Rusya, bu beş bölge dışında kontrol ettiği diğer alanlardan çekilecek. Ukrayna birliklerinin Donetsk’in bir bölümünden çekilmesi ve bu bölgenin uluslararası düzeyde tanınan tarafsız bir tampon bölgeye dönüştürülmesi öngörülüyor.

Tarafların gelecekte toprak düzenlemelerini güç kullanarak değiştirmemeyi taahhüt etmeleri istenirken, bu taahhüdün ihlali halinde güvenlik garantilerinin geçerliliğini yitireceği vurgulanıyor.

Ekonomik ve güvenlik işbirliği planları

Plan, Ukrayna’nın yeniden inşasına yönelik geniş bir uluslararası paket öngörüyor. Bu kapsamda “Ukrayna Kalkınma Fonu” kurulması, altyapıların modernizasyonu, enerji projelerinin ABD ile ortak yürütülmesi, yapay zeka ve teknoloji yatırımları ile Dünya Bankası’nın özel finansman paketi oluşturması dikkat çekiyor.

Dondurulmuş Rus varlıklarından 100 milyar doların Ukrayna’nın yeniden inşasında kullanılması, elde edilen gelirin yüzde 50’sinin ABD’ye aktarılması ve Avrupa’nın ek 100 milyar dolar sağlayacağı da taslakta yer alıyor.

Rusya’nın küresel ekonomiye yeniden entegrasyonu için yaptırımların aşamalı olarak kaldırılması, ABD ile uzun vadeli enerji ve teknoloji işbirliği anlaşmaları yapılması ve Rusya’nın yeniden G8’e davet edilmesi öngörülüyor.

İnsani ve siyasi düzenlemeler

Taslak, Zaporijya Nükleer Santrali’nin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) gözetiminde çalışmasını ve üretilen elektriğin Rusya ile Ukrayna arasında eşit paylaşılmasını içeriyor.

Ayrıca tutukluların ve cenazelerin “tamamına karşılık tamamı” ilkesine göre takas edilmesi, tüm sivil rehinelerin iadesi, aile birleşimi programları ve çatışma mağdurlarının desteklenmesi için insani yardım komitesi kurulması planlanıyor.

Ukrayna’da 100 gün içinde seçim düzenlenmesi, çatışmaya katılan tüm taraflara tam af sağlanması ve anlaşmanın Donald Trump liderliğinde kurulacak Barış Konseyi tarafından denetlenmesi taslakta yer alan diğer maddeler arasında bulunuyor.

Planın onaylanması halinde tarafların belirlenen noktalara çekilmesinin ardından ateşkesin hemen yürürlüğe girmesi hedefleniyor.

Ukrayna taslağı teslim aldığını doğrulamıştı

Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi, 20 Kasım’da yaptığı açıklamada ABD’nin Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’e savaşın diplomatik yolla sonlandırılmasına katkı sağlayabilecek bir plan gönderdiğini doğrulamıştı.

Açıklamada Zelenskiy’nin taslak planı resmi olarak teslim aldığı ve yakın zamanda Trump ile görüşerek değerlendirmelerde bulunabileceği belirtilmişti.

Öte yandan, ABD merkezli Axios’un 19 Kasım tarihli haberinde, ismi açıklanmayan ABD’li ve Ukraynalı yetkililere dayandırılarak Kiev yönetiminin planın birçok maddesine itiraz ettiği iddia edilmişti.