TBMM Milli Kardeşlik Komisyonu, çatışma çözümü alanında çalışma yapan 9 akademisyeni dinledi.

Bugün komisyonda konuşan akademisyenler şöyle:

•Prof. Dr. Havva Kök Arslan
•Prof. Dr. Sevtap Yokuş Veznedaroğlu
•Prof. Dr. Ayşe Betül Çelik
•Doç. Dr. Çerağ Esra Çuhadar
•Fatih Ulusoy
•Hüseyin Oruç
•Prof. Dr. Deniz Ülke Kaynak
•Doç. Dr. Vahap Coşkun
•Prof. Dr. Talha Köse

“Öncelikli vazife yasal düzenlemeleri gerçekleştirecek adımlar”

Komisyonun açılışında konuşan TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, şu ifadeleri kullandı:

Komisyonun çalışması hiç şüphesiz İmralı‘dan gelen, örgütün tamamıyla kendisini fesedeceği ve silahların tamamıyla bırakılması gerektiği çağrısı üzerine yapılan toplantılar zinciridir. Komisyonun öncelikli vazifesi bu sürecin millet adına denetiminin ve kontrolünün yapılması ve sürecin gerektirdiği yasal düzenlemeleri toplumsal mutabakatı da sağlayarak gerçekleştirilecek adımların atılmasıdır.

“Dünya literatürüne Türkiye modelini armağan edeceğiz”

Şu anda gerçekleştirmeye çalıştığımız husus bir Türkiye modelini ortaya koymaktır. Biz bu süreçte yapılan barış müzakerelerinin, çatışma çözümleriyle ilgili atılan adımların detaylı bir şekilde analizini gerçekleştireceğiz. Ama şunun da farkındayız ki yaptığımız şey Türkiye’ye has bir modelin ortaya konulmasıdır. İnşallah en kısa süre içerisinde dünya literatürüne ve dünyadaki demokrasi tarihine armağan edeceğimiz başarılı bir Türkiye örneği olacaktır.”

“Küçük anayasa değişikliği paketi olabilir”

Komisyonda sunum yapan Prof. Sevtap Yokuş Veznedaroğlu, komisyonun zor bir görev yaptığını belirtirken, “Çözüme ulaşırsanız tarihe geçeceksiniz. Biz de size destek veriyoruz. Çok heyecanlıyız” dedi. Veznedaroğlu, sürecin küçük bir anayasa değişikliği paketiyle tamamlanabileceğini söyledi. Anayasa’nın resmi dilin Türkçe kabul edildiği 42. maddesi ile vatandaşlık maddesi olarak bilinen 66. madde üzerinde toplumun uzlaşabileceği değişikliklerin yapılabileceğini anlattı.

“Güven arkadan gelir”

Ayşe Betül Çelik, negatif barıştan pozitif barışa geçilmezse barışın kalıcı kılınmayacağını dünya örnekleriyle anlattı.

Ölümlerin durdurulmasının barış süreçlerinin ilk adımı olduğunu ve güvenlik konusunun bu tür süreçlerde önceliklendirildiğini anlatan Çelik, bununla sınırlı kalınmaması gerektiğini kaydetti. Çelik, geri dönüşlerin sağlanması, sosyal dokunun iyileştirilmesi, farklı gruplar arasındaki ilişkilerin düzeltilmesi gerekliliklerine dikkat çekti.

Topluma ve dirençli kesimlere barışın olası kazanımlarının anlatılmasının önemine dikkat çeken Çelik, geçmiş süreçteki Akil İnsanlar Heyeti’nin çalışmalarına benzer bir çalışma yapılabileceğini söyledi. Çelik, eline silah alan kişilerin güvenlik ve emniyetinin ve bu kişilerin toplum içinde bir yer bulmasının sağlanmasının gerekliliğine dikkat çekti.

Taraflardan biri güven artırıcı bir adım attığında karşı tarafında bu adıma karşılık vermesi gerektiğini kaydeden Çelik, ”Güven yolda oluşturulur” dedi.

“MHP kökenli olarak söyleyeyim; Öcalan’ın yaptığı tarihi bir liderlik örneği”

Uluslararası İlişkiler Profesörü Havva Kök Arslan:

“Sorunumuzun kökeni de biricik, çözümü de böyle olmak zorunda. Sadece Türkiye Cumhuriyeti’ni değil bölgeyi düşünerek de bir çözüm bulmak zorundayız. Bu kadar büyük bir mesuliyet içerisindeyiz, dolayısıyla bu kolay bir şey değil. Tarih yapan liderler gibi düşünmek zorundayız. Fatih’i örnek gösterebilirim, çok önemli bir dönemde önemli bir atılım yaptı. Bizler de öyle düşünmek zorundayız. Eğer Gazze, Ukrayna gibi değilsek Atatürk sayesinde. Türk-Kürt çatışmasının çözümünde hatalarımız oldu. İki tarafın da hataları oldu. Bunları aşmak zorundayız, gelecek kuşaklar için bunu yapmak zorundayız. Önümüzde örnekler var; Fatih, Atatürk, Selahhatin Eyyübi var. Hatta Meclis’te bunu söylemek belki doğru değil ama ben MHP kökenli birisi olarak söyleyeyim; Abdullah Öcalan’ın yaptığı şey gerçekten bir liderlik örneğidir.”

Kaynak: Hiçbir Kürt’e sırf Kürt olduğu için herhangi bir şey verilemez

Prof. Dr. Deniz Ülke Kaynak, 2013’ten daha farklı bir dönemden geçildiğini ve Ortadoğu’da yeni bir durumun cereyan ettiğini ifade etti. Ortadoğu’da yeni bir jeopolitik kurgulandığını ve Türkiye içinde alınacak önlemlerle çözülebilecek bir durum olmadığını ifade eden Kaynak, “Konunun diplomatik boyutu var, askerlik boyutu var, ekonomik boyutu var. Birçok açıdan değerlendirmesi gereken bir meseleyle karşı karşıyayız” dedi.

Sorunun Kürtlere ait bir mesele olarak tanımlamamak gerektiğine işaret eden Kaynak, “Türkiye’de demokratikleşme ya da haklar Kürtlere özel olarak verilemez. Hiçbir Kürt’e sırf Kürt olduğu için herhangi bir şey verilemez. Hiçbir Alevi’ye sırf Alevi olduğu için herhangi bir şey verilemez. Ama hepsine sırf Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı oldukları için bütün hakların verilmesi gerekir. Mesele Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığıyla ilgili bir meseledir” diye konuştu.

Kaynak, “Türkiye’nin bütünü için demokratikleştirme istememiz lazım. Türkiye’nin bütünü için insan hakları talep etmemiz lazım ve bir barış istiyorsak Türkiye’yi de aşan bir üst iradeyle birlikte bütün bölge için bir barış istememiz lazım” dedi.

Vahap Coşkun’dan kanun teklifine dair öneriler

Kaynak’ın ardından söz alan Doç. Dr. Vahap Coşkun, insanların psikolojik olarak çözüme ve barışa hazırlanması için atılması gereken bazı adımları şöyle sıraladı:

-Güven artırıcı önlemlerle tarafların güven duygusunu güçlendirmek,

-Çözümün bir tarafa kazandırıldığı ve bir tarafa kaybettirdiği hissiyatını önlemek,

-Çözümün herkese yararlı olacağı görüşünün gelişmesini sağlamak

-Hassasiyetleri dikkate alan yapıcı ve çözücü bir dil kullanmak

-Siyasi aktörlerin eleştiriler ve savunmalar karşısında sağlam durmaları

-Elden geldiğince çok sayıda aktörü sürecin içine katmak

Komisyonun asli görevlerinden birinin silahları bütünüyle tasfiye edecek bir kanun önerisi hazırlamak olduğunu belirten Coşkun, ”Komisyonun kıymetli üyelerinden Feti Yıldız, sosyal medya hesabında yaptığı bir açıklamada, bizlerden politik değerlendirmelerimizin yanında tekliflerimizi de komisyon üyelerine iletmemizin faydalı olacağını belirtmişti. Feti Bey’in bu haklı beklentisine cevap olması umuduyla komisyonun hazırlayacağı kanuni çerçeve hakkındaki somut önerileri paylaşmak istedim” diyerek hazırlanması muhtemel teklife ilişkin önerilerini paylaştı.

Coşkun’un teklife dair önerilerinin bazıları şöyle oldu:

-Kanun örgüt mensuplarının silah bırakmalarını mümkün kılan, toplumsal hayata dönemlerini teşvik eden, kamu düzenini düşünen, toplumun adalet duygularına hassasiyetle yaklaşan ve mağdurların haklarını gözeten bir anlayışla kaleme alınmalı, şeffaf ve değerlendirilebilir mekanizmalar kurulmalıdır.

-Silah bırakan örgüt mensuplarının sadece hukuki pozisyonlarını tayin etmek değil aynı zamanda onların eve dönmelerini ve toplumsal hayata katılmalarını sağlayan hükümler içermelidir.

-Kanun parçalı değil, silahtan arındırmayı, eve dönüşü ve toplumsal bütünleşmeyi hedefleyen bütüncül bir perspektife değerlendirmelidir.

-Kanunun hangi grupları kapsadığı açık ve biçimde belirtilmelidir

-PKK ile bağlantılı soruşturma ve kovuşturmalar durdurulmalıdır

-Topluma uyum sürecini hızlandırmak için eğitim, sağlık, meslek edindirme, psikososyal destek, barınma, gelir desteği gibi programlar hayata geçirilmelidir,

-Kadın, çocuk ve hasta örgüt mensupları için özel önlemler geliştirilmelidir

-Kanun süresiz değil, belirli bir dönem içinde uygulanmalıdır

-Kanun uygulanmasını izlemek ve denetlemek üzere bağımsız bir komisyon kurulabilir.

Coşkun ayrıca kanun teklifinin dört grubu kapsayabileceğini ifade ederek bu dört grubu şöyle sıraladı:

-Haklarında herhangi bir kovuşturma ve soruşturma olmayan PKK mensupları

-PKK ile bağlantılı davalardan hüküm giyenler

-PKK ile bağlantılı davalardan davalardan tutuklu olanlar

-PKK ile ile bağlantılı davalardan ötürü yurtdışında olanlar

Coşkun: Cumhurbaşkanına yetki verilebilir

Coşkun ayrıca bir önceki çözüm sürecinde hazırlanan Terörünün sona erdirilmesi ve toplumsal bütünleşmenin güçlendirmesine dair kanun’u hatırlatarak bu kanundaki gibi cumhurbaşkanına yetki verilen maddenin hayata geçirilebileceğini ifade etti. Coşkun, Cumhurbaşkanına siyasi, hukuki, sosyoekonomik, psikolojik, kültür, insan hakları, güvenlik ve silahsızlanma alanlarında ve bunlarla bağlantılı konularda gerekli tedbirleri almak üzere genel bir yetki verilebileceğini ifade etti.

Köse: Oyunbozuculara karşı tedbir alınmalı

Coşkun’un ardından söz alan MİT Akademisi Başkanı Prof. Dr. Talha Köse, Türkiye’nin kendine has bir barış modeli inşa ettiğini söyledi. “Şu anda içinde bulunduğumuz durum negatif barıştır” diyen Köse, “PKK’nın silahları bırakması ve fesih kararı negatif barışın gerçekleştiğinin göstergesidir. Ancak bunun hukuki olarak da garanti altına alınması gerekmektedir” diye konuştu.

“Büyük Türkiye Uzlaşısı”

Süreci “Büyük Türkiye Uzlaşısı” olarak tanımlayan Köse, “Barış süreçleri biraz yavaş ilerleyen süreçlerdir. Kademe kademe aktörlerin dahliyle bu aşama hızlanmaktadır” dedi.

‘Büyük Türkiye Uzlaşısı’nın da aşamalı bir yapıya sahip olduğunu ifade eden Köse, komisyonun kurulması, silah bırakmaya yönelik çağrı yapılmasının önemli aşamalar olduğunu söyledi.

Muhalefetin sürece katkı sağlamasının sürecin daha kalıcı hale dönüşmesi açısından çok önemli bir stratejik adım olduğunu kaydeden Köse, örgüt bileşenlerinin de sürece farklı açılardan dahil edilmesinin önemine vurgu yaptı.

Köse, sürece zarar verme potansiyeli olan aktörlerin ’oyun bozucu’ hamlelerine karşı titiz ve dikkatli olunması gerektiği uyarısını da yaptı. Köse, “Elbette birçok barış sürecinde olduğu gibi bu süreçte de bazı riskler mevcuttur. Muhtemel sorunlara karşı da tedbirler alınmak durumundadır. Sabotajlar olacaktır, iç ve dış oyunbozanlar bu sürecin aktörlerine farklı önerilerle gelip bu süreci sabote etmeye çalışacaklardır, şiddet ihtimali her zaman vardır. Dolayısıyla bu konuda tedbir alınması gerekir” diye konuştu.

Serbestiyet