Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) verilerine göre, İran’ın son aylarda uygulamaya koyduğu yeni politikalar sonucunda yaklaşık 1,5 milyon Afgan son altı ay içinde ülkelerine zorla geri gönderildi.

“Aile reisleri iş yerinde tutuklanıyor”

İnsan hakları örgütü Hal Uş’tan Şir Ahmed Şirani, bugün Rûdaw’a yaptığı açıklamada, bu sürecin aylardır sürdüğünü belirtti. 

Şirani, İran makamlarının hem vizesi ve pasaportu olan göçmenlerden hem de belgesiz sığınmacılardan ülkeyi terk etmelerini istediğini söyledi.

Şirani, “Çoğu zaman aile reisi iş yerinde tutuklanıyor ve kampa gönderiliyor. Kapasitesi bin kişi olan kamplara 20 bin kişi yerleştiriliyor. Ardından iki ayrı noktadan, Zagul ve başka bir geçitten Afganistan’a geri gönderiliyorlar” dedi.  

İsrail casusluğu iddiaları ve sınır dışı programı

Afgan mültecilerin zorla geri gönderilmesi, İran’ın Mart ayında açıkladığı ve 13 Haziran–25 Haziran 2025 tarihleri arasında uygulamaya koyduğu programın parçası. Program, İsrail ile yaşanan 12 günlük çatışmanın hemen ardından başlatıldı.

İran’daki bazı Afganlar, bu dönemde “İsrail için casusluk yapmakla” suçlandı. Ancak gözlemcilere göre bu iddiaların sınır dışı kararları üzerindeki etkisi belirsizliğini koruyor. 

İnsan Hakları İzleme Örgütü, İran hükümetinin Taliban’ın 2001’de devrilmesinden bu yana Afgan mültecileri ülkelerine dönmeye teşvik ettiğini, ancak Taliban’ın Ağustos 2021’de yeniden iktidara gelmesiyle Afganistan’daki koşulların daha da kötüleştiğini bildiriyor.        

“Şiddet, hakaret ve eşyaların gasbı”

İngiltere’nin Dublin kentinde yaşayan Afgan gazeteci Seydullah Safi, Rûdaw’a yaptığı açıklamada, geri gönderilenlerin İran güvenlik güçlerinden gördükleri kötü muameleyi anlattı.

Safi, “Görüştüğüm kişiler, güvenlik güçlerinin şiddetli davranışlarından ve hakaretlerinden bahsetti. Cep telefonları ve paraları da dahil olmak üzere özel eşyalarına el konulduğunu, ardından zorla sınır dışı edildiklerini söylediler” ifadelerini kullandı. 

Safi ayrıca, birçok kişinin sınır dışı edilmeden önce günlerce gözaltı kamplarında tutulduğunu, gıda ve su sıkıntısı yaşadığını aktardı. 

UNHCR: 1,4 milyondan fazla kişi geri gönderildi

UNHCR verilerine göre, 1 Nisan–4 Ekim 2025 tarihleri arasında 1 milyon 439 bin 211 Afgan İran’dan Afganistan’a geri gönderildi.

Son iki yılda İran ve Pakistan’dan dönenlerin toplamı 4 milyonu aşarak, Afganistan nüfusunun yaklaşık yüzde 10’unu oluşturuyor.