Marc Santora, Devon Lum / New York Times
Ukrayna’nın Pazar günü Rusya içlerindeki hava üslerine düzenlediği drone saldırıları, askeri analistlere göre hem stratejik hem de sembolik bir darbe oldu. Amaç, Moskova’nın amansız bombardıman kampanyasını yavaşlatmak ve Kiev’in Kremlin’e savaşın bedelini hâlâ artırabileceğini göstermekti.
Bir yılı aşkın süredir süren planlamanın ardından, Ukrayna, Rus askeri üslerine yalnızca birkaç kilometre uzaklıktaki topraklara drone yerleştirmeyi başardı. Ardından Pazar günü düzenlenen koordineli bir operasyonla, Ukrayna drone’ları Rusya’nın beş bölgesine saldırdı. Bazı drone’lar, yarı römorklara bağlanmış konteynerlerden fırlatıldı; bu anlar New York Times tarafından doğrulanan videolarda görüldü. Bir üssün üzerinde dumanlar yükselirken, bir diğerinde stratejik bombardıman uçakları vuruldu.
Örümcek Ağı Operasyonu savaşta yeni bir sayfa açtı
Zararın boyutu tam olarak bilinmese de, “Örümcek Ağı Operasyonu” olarak adlandırılan bu saldırılar, Ukrayna’nın daha büyük kaynaklara sahip bir orduya karşı nasıl uyum sağlayıp evrildiğini ortaya koydu. Kiev, drone kullanarak Rusya’yı Karadeniz’den büyük ölçüde uzaklaştırdı, cephe hattında üstünlük kurmasını engelledi ve Rusya’nın büyük çaplı saldırılar için kuvvet toplama kapasitesini zayıflattı.
Pazar günkü operasyon ve Moskova’nın Ukrayna şehirlerine yönelik yoğun bombardımanları, diplomatik çabaları da zorlaştırdı. Taraflar Pazartesi günü İstanbul’da barış görüşmeleri için bir araya geldi, ancak ateşkes konusunda bir ilerleme sağlanamadı.
Saldırının ardından Rus medyasında hızlı bir misilleme çağrısı yapıldı. Ukraynalılar ise bu başarıyı kutlarken, olası bir Rus karşı saldırısına karşı tetikteydi.
Taraflar, bağımsız olarak doğrulanamayan değerlendirmeler yayınladı.
Ukrayna, saldırılarda 117 drone kullandığını ve 41 Rus uçağının imha ya da hasar gördüğünü belirtti.
Rus askeri blog yazarları bu hasar tahminini küçümsedi. Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna’nın Murmansk, İrkutsk, Ivanovo, Ryazan ve Amur bölgelerindeki hava üslerine saldırdığını, ancak bu üslerin üçünde saldırıların püskürtüldüğünü açıkladı.
New York Times, Murmansk bölgesindeki Olenya Hava Üssü ve İrkutsk bölgesindeki Belaya Hava Üssü’nde saldırıların başarıya ulaştığını gösteren videoları doğruladı. En az beş uçağın, dördü stratejik bombardıman uçağı olmak üzere, zarar gördüğü teyit edildi.
Askeri analistler, ellerindeki sınırlı bilgilerle bile operasyonun, savaşın başlarında Karadeniz’de Rusya’ya ait Moskva savaş gemisinin batırılması ya da Rus donanmasının Sivastopol’dan çekilmesine yol açan deniz drone saldırıları kadar önemli olduğunu söylüyor.
Londra’daki Royal United Services Institute’ten hava gücü ve teknoloji uzmanı Justin Bronk, “Bu, Ukrayna özel servisleri için etkileyici bir başarı” dedi ve sözlerini şöyle sürdürdü:
“Eğer 41 uçağın zarar gördüğü iddiasının yalnızca yarısı bile doğruysa, bu durum Rus Uzun Menzilli Havacılık gücünün Ukrayna şehirlerine yönelik düzenli seyir füzesi saldırılarını sürdürme kapasitesini önemli ölçüde etkileyecektir. Aynı zamanda nükleer caydırıcılık ve NATO ile Japonya’ya yönelik devriye uçuşlarını da zora sokacaktır”
Lowy Institute’de görevli emekli Avustralyalı general Mick Ryan ise, “Drone’ların, açık kaynak sensörlerin ve dijital komuta sistemlerinin yaygınlaşması, uzun menzilli saldırı kapasitesinin birkaç milyon dolara ve yeterli niyete sahip her devlet ya da aktör tarafından erişilebilir hale geldiğini gösteriyor” yorumunu yaptı.
Zelenski: Son saldırı Moskova'yı masaya oturmaya zorlayacak
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Baltık ve İskandinav ülkelerinin yer aldığı bir NATO toplantısında yaptığı açıklamada, operasyonun Rusya’ya ciddi kayıplar yaşatabileceğini gösterdiğini ve “bunun da Moskova’yı diplomasiye zorlayacağını” söyledi.
Ancak Ryan ve diğer analistler, bu tür saldırıların Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in siyasi hesaplarını değiştirmesinin pek olası olmadığını vurguladı. Zira Putin hâlâ savaş hedeflerine ulaşmakta kararlı görünüyor.
Operasyon, Ukrayna’nın değişen saldırı stratejisinin bir parçası. Ukrayna’nın temel hedefi ise netti: Okları durdurmak yerine yayı vuranı yok etmek.
Bu strateji, Rusya’nın kara, hava ve denizden gerçekleştirdiği füze platformlarına karşı ofansif saldırılar düzenleme çabasının bir yansıması.
Aralık 2022’de Ukrayna, savaşın dokuzuncu ayında, Rusya içindeki iki hava üssüne uzun menzilli drone’larla saldırarak ilk büyük çaplı operasyonlardan birini gerçekleştirmişti.
Rusya ise bu saldırılardan sonra üslerdeki yakıt depolarını korumak için yapılar inşa etti, hava savunmasını güçlendirdi ve filosunu sık sık yeniden konuşlandırmaya başladı.
Ukrayna ciddi bir hasar vermek istiyorsa yeni bir plan gerekiyordu.
Örümcek Ağı Operasyonu fikri nasıl ortaya çıktı?
Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU) Başkanı Vasyl Malyuk’un doğrudan yönettiği ve Zelenski’nin bizzat onayladığı “Örümcek Ağı Operasyonu” bu bağlamda geliştirildi. Plan, küçük ve ilk bakışta oyuncak gibi görünen FPV drone’ların üslerin çok yakınına yerleştirilerek geleneksel hava savunmalarını devre dışı bırakmasını öngörüyordu.
Ukrayna yetkilileri, operasyonla ilgili alışılmadık ölçüde detaylı bir açıklama yaptı.
Aylar süren hazırlık sürecinde, birçok FPV drone Rusya içine taşındı. Operasyonun ölçeği bağımsız kaynaklarca doğrulanamadı. Zelenski, Rus iç istihbarat kurumu FSB’nin bir bölge merkezi yakınındaki bir depoda operasyonun üs kurduğunu ileri sürdü.
Drone’lar Rusya’ya sokulduktan sonra, uzaktan kumandalı kapaklara sahip ahşap taşıma kasalarına yerleştirildi ve kamyonlara yüklendi.
Ukrayna yetkilileri, kamyon şoförlerinin ne taşıdıklarından habersiz olduklarını söyledi.
Zelenski, operasyonda görevli tüm Ukraynalı ajanların saldırıdan önce Rusya’dan güvenli şekilde çıktığını iddia etti. Ancak bu bilgi bağımsız olarak doğrulanamadı. Rus hükümeti ise bazı kişilerin yakalandığını açıkladı.
Times tarafından doğrulanan diğer görüntülerde, yarı römorka monte edilmiş konteynerlerden iki drone fırlatılıyor ve üs yönüne doğru ilerliyorlar. Kısa süre sonra bu konteynerlerin yandığı görülüyor.
Başka bir video ise Olenya hava üssüne yaklaşık 6 kilometre mesafede uçan drone’ları gösteriyor.
Ukrayna, saldırılarda vurulan 41 uçağın üç zaman dilimindeki stratejik seyir füzesi taşıyıcılarının %34’üne denk geldiğini öne sürdü. Times, dört TU-95 bombardıman uçağı ve bir Antonov kargo uçağının hasar aldığını doğruladı.
Bazı Rus askeri blog yazarları, bu hasar rakamlarının abartıldığını savundu.
Ruslara ağır kayıplar verdi
Rybar adlı etkili bir Rus askeri blog yazarı, 13 uçağın hasar gördüğünü; Fighterbomber adlı bir diğer hesap ise yalnızca “birkaç” stratejik uçağın vurulduğunu, ancak bu sayının bile Rusya için büyük bir kayıp olduğunu yazdı.
Avusturya Silahlı Kuvvetleri’nden Albay Markus Reisner, Batılı tahminlere göre Rusya’nın yaklaşık 60 aktif Tu-95 ve 20 Tu-160 bombardıman uçağına sahip olduğunu, bu kayıpların telafi edilmesinin çok zor olacağını belirtti.
ABD Avrupa Kara Kuvvetleri eski komutanı emekli General Ben Hodges ise, eldeki verilerin operasyonun Rusya’nın seyir füzesi saldırı kapasitesini ciddi şekilde zayıflattığını gösterdiğini söyledi.
Zelenski, bu saldırının yalnızca Ukrayna şehirlerine yönelik bombardımanları azaltmayı değil, Kremlin’i koşulsuz ateşkese zorlamayı da hedeflediğini söyledi.
"Rusya'yı gerçeğe döndürecek bir baskı şart"
Zelenski şunları söyledi: “Katliamın durması için tüm dünya çağrı yaparken, savaşa devam etmeyi seçen Rusya oldu. Artık üzerlerinde gerçek bir baskı kurulmalı — onları gerçeğe döndürecek bir baskı”
Ancak saldırının Kremlin’in savaştaki avantaj elde ettiği inancını değiştirdiğine dair bir işaret yok. Moskova, Kiev’in müttefiklerinin desteğini kaybetmesine ve Ukrayna’nın sayıca azalan birlikleriyle tüketilmesine güveniyor.
Aynı zamanda bu saldırı, son haftalarda artan tırmanma eğiliminin bir parçası olarak, Ukrayna’nın müttefiklerinde kaygı yaratma riski taşıyor.
Ancak General Mick Ryan’a göre, bu saldırılar aynı zamanda Ukrayna’nın ABD istihbaratına olan bağımlılığını da azaltmaya başladığını gösteriyor. Ryan, bu operasyonun “savaşta başarının, en hızlı öğrenen ve uyum sağlayan tarafın yanında olduğunu” kanıtladığını söyledi.
© 2025 The New York Times Company