Göç, savaş, eşitsizlik ve iklim krizi nedeniyle küresel düzeyde tarihi seviyelere ulaştı. IOM’a göre 281 milyon kişi doğduğu ülke dışında yaşıyor. Zorla yerinden edilenlerin sayısı 117,3 milyona çıktı. Türkiye 3,6 milyon mülteciyle ilk sırada. 2024’te OECD ülkelerine 6,2 milyon kalıcı göçmen giriş yaptı, sığınma başvuruları 3 milyonu aştı. Göçmenlerin iş gücüne katılım oranı %77, istihdam oranı %71 seviyesinde.

Küresel düzeyde zorla yerinden edilmelerin artması, ekonomik eşitsizlikler, çatışmalar ve iklim krizi gibi nedenlerle dünya, modern tarihin en yüksek uluslararası göç hareketliliğiyle karşı karşıya bulunuyor. Göçün ölçeği büyürken, dinamikleri de karmaşıklaşıyor. Birleşmiş Milletler Uluslararası Göç Örgütünün (IOM) Dünya Göç Raporu 2024 ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütünün (OECD) Uluslararası Göç Görünümü 2025 raporları, bu dönüşümü rakamlarla ortaya koyuyor.

ULUSLARARASI GÖÇMEN SAYISI 281 MİLYONA ULAŞTI

IOM’un Dünya Göç Raporu’na göre, 2020 itibarıyla dünya genelinde yaklaşık 281 milyon kişi, yani küresel nüfusun yüzde 3,6’sı doğduğu ülkenin dışında yaşıyor. Göçmenlerin yaklaşık 169 milyonunu iş gücü göçmenleri oluşturuyor. Raporda, göçmenlerin toplam nüfusa oranı düşük olsa da, göçün ekonomik, siyasal ve çevresel nedenlerle giderek karmaşıklaştığı vurgulanıyor.

Uluslararası para transferleri de dikkat çekici boyutlara ulaşmış durumda. Göçmenlerin ülkelerine gönderdiği para 2000 yılında 128 milyar dolarken, 2022’de 831 milyar dolara yükseldi. Bu tutar, düşük ve orta gelirli ülkeler için önemli bir ekonomik kaynak haline geldi.

28 MİLYON ÇOCUK GÖÇMEN, 8.500 KAYIP HAYAT

IOM verilerine göre, göçmenlerin 135 milyonu kadın, 146 milyonu erkeklerden oluşuyor. 28 milyon çocuk göçmen ise dünya çocuk nüfusunun yaklaşık yüzde 1,4’ünü temsil ediyor. Aynı zamanda, IOM’un Kayıp Göçmenler Projesi verileri, 2023 yılı boyunca yaklaşık 8 bin 500 göçmenin hayatını kaybettiğini veya kaybolduğunu gösteriyor.

117 MİLYON KİŞİ ZORLA YERİNDEN EDİLDİ

BM Mülteciler Yüksek Komiserliğine (BMMYK) göre, Haziran 2025 itibarıyla dünya genelinde 117,3 milyon kişi savaş, zulüm, şiddet, insan hakları ihlalleri ve kamu düzenini bozan olaylar nedeniyle yerinden edildi. Bunların 67,8 milyonu ülke içinde yer değiştirirken, 42,5 milyonu mülteci, 8,42 milyonu ise uluslararası koruma arayan sığınmacı konumunda bulunuyor.

Ayrıca, yaklaşık 4,4 milyon kişi vatandaşlığa sahip olmadan, “vatansız” statüsünde yaşıyor. Bu kişiler eğitim, sağlık, istihdam ve seyahat gibi temel haklara erişimde ciddi kısıtlamalarla karşı karşıya.

IOM, savaşlar, siyasi istikrarsızlık ve doğal afetlerin etkisiyle zorla yerinden edilmelerin son 10 yılda sürekli artış gösterdiğini vurguluyor. 2022 sonu itibarıyla dünya genelindeki mültecilerin yarısından fazlası sadece 10 ülkede bulunuyor. Türkiye, 7 yıl üst üste en fazla mülteciye ev sahipliği yapan ülke konumunu koruyor. Türkiye’de yaklaşık 3,6 milyon mülteci, özellikle Suriye kaynaklı, uluslararası koruma altında yaşıyor.

OECD ÜLKELERİNDE KALICI GÖÇ 6,2 MİLYONA ULAŞTI

OECD Uluslararası Göç Görünümü 2025 raporuna göre, Kovid-19 salgını sonrası kalıcı göç akışları 2024’te bir miktar azalsa da yüksek seviyelerde kalmaya devam etti. 2024 yılında OECD ülkelerine 6,2 milyon kalıcı göçmen giriş yaptı. Bu rakam, 2019’a göre yüzde 15’lik bir artış anlamına geliyor. Aynı dönemde geçici çalışma izni verilen kişi sayısı ise 2,3 milyon olarak kaydedildi. Bu da salgın öncesine göre yüzde 26’lık bir artışı işaret ediyor.

SIĞINMA BAŞVURULARINDA TARİHİ REKOR

OECD ülkelerine 2024’te yapılan 3 milyon yeni sığınma başvurusu ise kuruluş tarihindeki en yüksek sayı olarak kayıtlara geçti. Bu başvuruların yarısından fazlası ABD’ye yapılırken, Kanada ve Birleşik Krallık da başvuru sayısında artış yaşadı. Başvurular en çok Venezuela, Kolombiya, Suriye, Afganistan ve Hindistan’dan geldi.

2024 yılında Avrupa Birliği sınırlarında düzensiz geçişler yüzde 37 oranında azalırken, ABD sınır devriye müdahaleleri yüzde 48 düştü. Ancak Birleşik Krallık’a düzensiz giriş denemeleri yüzde 19 arttı.

GÖÇMENLER EKONOMİK HAYATTA ETKİN

Göçmenlerin iş gücü piyasasına katılımı da yüksek seviyelerde seyrediyor. 2024’te OECD ülkelerinde göçmenlerin iş gücüne katılım oranı yüzde 77, istihdam oranı yüzde 71, işsizlik oranı ise yüzde 10’un altında gerçekleşti.

GÖÇ POLİTİKALARINDA YENİ DÖNEM

OECD raporuna göre, yüksek göç akışlarıyla karşı karşıya kalan ülkeler göç politikalarında sıkılaştırmaya gidiyor. Öğrenci vizeleri, aile birleşimi ve insani programlarda kısıtlamalar uygulanırken, bazı ülkeler nitelikli iş gücünü çekebilmek amacıyla daha esnek politikalar izliyor. Göçün yapısı ve nedenleri değiştikçe, politika tercihlerinde de çeşitlenme gözlemleniyor.