Kürdistan Bölgesi Hükümeti’nin İnsan Hakları Planı’nın uygulanmasına yönelik konferans, bugün Erbil’deki Rotana Oteli’nde gerçekleştirildi. Toplantıya parti ve hükümet temsilcilerinin yanı sıra uluslararası kuruluşların temsilcileri de katıldı.

Konferansın panellerinde, çalışma hayatı, insan hakları, yargı kapasitesi, güvenlik durumu ve medya özgürlüğü gibi konular masaya yatırıldı. Panelistler arasında Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı Danışmanı Salah Anwar, Erbil İş Mahkemesi Yargıcı Avan Muhsin, İçişleri Bakanlığı Genel Müdürü Dr. Hemin Mirani, Bağımsız İnsan Hakları Kurulu Başkan Danışmanı Raman Majid, BM Terörle Mücadele Ofisi Koordinasyon Bölümü Sorumlusu Zishan Amin ve Gazeteciler Sendikası Başkanı Azad Hamadamin yer aldı.

Erbil İş Mahkemesi Yargıcı Avan Muhsin, işçilerin kendi hakları konusundaki farkındalığının son yıllarda belirgin biçimde arttığını söyledi. Muhsin, “Erbil, Duhok, Süleymaniye, Germiyan ve Soran’da iş mahkemelerimiz faaliyet gösteriyor. İşçiler, haklarını almak için bu mahkemelere başvurabiliyor” dedi.

Yargıç, işçilerin sosyal güvenceye dahil edilmesinin yasal bir zorunluluk olduğunu hatırlatarak, maaşların %17’sinin emeklilik fonuna yatırılması gerektiğini belirtti. Bu oranın %12’sini işveren, %5’ini ise çalışan karşılıyor.

2023 yılında sosyal güvenceye kayıtlı kişi sayısının 60 binden 2024 sonunda 193 bine yükseldiğini açıklayan Muhsin, dava sayılarındaki artışın da işçilerin farkındalık düzeyinin yükseldiğini gösterdiğini ifade etti. 2023 yılında Erbil İş Mahkemesi’nde açılan dava sayısının 4.500’e ulaştığı, bunların 2.800’ünün sosyal güvence davaları olduğu belirtildi.

“Yasalaşamayan tasarı güçlü sosyal haklar getirecekti”

Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı Danışmanı Salah Anwar, 2023 yılında hazırlanan işçi hakları yasa tasarısının Federal Mahkeme kararıyla yürürlüğe giremediğini belirtti.

Anwar, “Tasarı uygulamaya girseydi, kadın haklarının korunması, zorla çalıştırmanın önlenmesi, yabancı işçilerin yasal haklarının güvence altına alınması gibi birçok konuda ilerleme kaydedilecekti” dedi.

Danışman ayrıca, her projede iş gücünün en az %75’inin yerli işçilerden oluşması gerektiğini ve 18 yaş altı çocukların çalıştırılmasının yasak olduğunu hatırlattı.

“Yargıç sayısı yetersiz, cezaevlerinde doktor eksikliği var”

Bağımsız İnsan Hakları Kurulu Başkan Danışmanı Raman Majid, yargı kapasitesinin insan hakları uygulamalarını doğrudan etkilediğini belirterek, “Kürdistan Bölgesi’nde yargıç sayısı gerekli düzeyde değil. Bu nedenle bazı sanıklar davaları sonuçlanana kadar uzun süre tutuklu kalıyor,” dedi.

Majid ayrıca, Kürdistan Bölgesi’ndeki ıslahevlerinde doktor ve ilaç eksikliği bulunduğuna dikkat çekerek, “Sağlık kurumlarının bu konuya daha fazla önem vermesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.

İçişleri Bakanlığı: İstikrarın temeli halk ve hükümet arasındaki güven

İçişleri Bakanlığı Genel Müdürü Dr. Hemin Mirani, Kürdistan Bölgesi’nin güvenlik ve istikrar konusunda önemli ilerlemeler kaydettiğini belirtti. Mirani, “Bu istikrarın temelinde vatandaş, hükümet ve güvenlik kurumları arasındaki doğrudan ilişki yatıyor” dedi.

11 Kasım 2025’te yapılması planlanan Irak Parlamentosu seçimlerine de değinen Mirani, “Seçim sürecinde Kürdistan Bölgesi’nde halkın güvenliğinden endişe duymasına neden olacak hiçbir olay yaşanmadı. Bu, önemli bir siyasi gelişmedir” ifadelerini kullandı.

Gazeteciler Sendikası: Ulusal medya konseyi kurulacak

Kürdistan Gazeteciler Sendikası Başkanı Azad Hamadamin, Kürdistan Bölgesi’nde medya alanındaki yasal çerçevenin uluslararası standartlara uygun olduğunu belirtti. Hamadamin, “Kürdistan Parlamentosu faaliyete geçtiğinde önceliğimiz, gazetecilerin meslekî davalarıyla ilgilenecek bir Ulusal Medya Konseyi kurmak olacak,” dedi.

Hamadamin, konseyin bireysel değil mesleki dosyalarla ilgileneceğini vurgulayarak, “Bir gazeteci mesleği nedeniyle tutuklanmadıysa, bunu basın özgürlüğü ihlali olarak değerlendirmiyoruz,” ifadelerini kullandı.

Erbil’de düzenlenen İnsan Hakları Planı Konferansı, işçi haklarından yargı sistemine, cezaevi koşullarından medya özgürlüğüne kadar geniş bir yelpazede sorunları gündeme taşıdı.

Katılımcılar, özellikle işçi bilincinin yükselmesi ve sosyal güvence kapsamının genişlemesinin, Kürdistan Bölgesi’nde insan hakları açısından olumlu bir gelişme olduğunu vurguladı.