Irak’ta parlamento seçimlerinin ardından, çoğunluğu elinde bulunduran Şii Koordinasyon Çerçevesi, yeni hükümetin kurulması sürecine ilişkin kritik pozisyonlarını ve yol haritasını netleştirdi. Koordinasyon Çerçevesi, Sünnilerin Cumhurbaşkanlığı makamı talebini kesin bir dille reddederken, yeni Başbakanın belirlenmesi için "gelecek seçimlere katılmama" şartı başta olmak üzere katı kriterler getirdi.
Şii tarafların 180’den fazla sandalye kazandığı seçimlerin ardından, nihai sonuçların Federal Yüksek Mahkeme tarafından onaylanması beklenirken, Koordinasyon Çerçevesi hükümet kurma çalışmalarına hız verdi.
Sünnilerin cumhurbaşkanlığı talebine ret
Nasr İttifakı sözcüsü Selam Zübeydî, 20 Kasım 2025 Perşembe günü Rûdaw’a yaptığı açıklamada, Koordinasyon Çerçevesi'nin Sünnilerin Cumhurbaşkanlığı makamı talebine ilişkin tutumunu aktardı.
Zübeydî, Çerçeve'nin bu talebi "gerekçesiz" bulduğunu belirtti.
Zübeydî, bu görüşün temeli olarak 2005 yılından bu yana Irak siyasetinde yerleşmiş bir geleneği işaret etti. Bu geleneğe göre; Cumhurbaşkanlığı makamı Kürtlere, Başbakanlık Şiilere ve Parlamento Başkanlığı ise Sünnilere ayrılmış durumda.
Başbakanlık öncesi "Kürt dosyası" şartı
Hükümet kurma sürecindeki bir diğer kritik başlık ise Kürdistan Bölgesi ile ilişkiler. Nasr İttifakı sözcüsü, yeni Başbakanın hükümeti kurmakla görevlendirilmesinden önce Kürtlerle anlaşma sağlanması gerektiğinin altını çizdi.
Zübeydî, "Başbakan adayının belirlenmesinden ve görevlendirilmesinden önce, Anayasaya uygun olarak Kürdistan Bölgesi ile nasıl muamele edileceğine dair yeni bir yol haritası konusunda Kürtlerle anlaşma sağlanmalıdır" ifadelerini kullandı.
Gelecekteki Başbakanın, Kürdistan Bölgesi dosyası da dahil olmak üzere iç ve dış sorumlulukların büyüklüğü konusunda bilgi sahibi olması gerektiği vurgulandı.
Yeni Başbakan için "seçime girmeme" kriteri
Koordinasyon Çerçevesi, yeni Başbakan adayında aranacak kriterleri de sıkılaştırdı. Selam Zübeydî, mevcut Başbakan Muhammed Şiya Sudani dahil hiçbir isme karşı "kırmızı çizgileri" olmadığını, ancak adayın Çerçeve'nin belirlediği yeni kriterlere uyması gerektiğini söyledi.
Bu kriterlerin başında, gelecek dönemde yapılacak yerel meclis seçimleri ve parlamentonun yedinci dönemi seçimlerine "katılmamak" geliyor.
Ulusal Hikmet Akımı üyesi Fehd el-Cübburi de bu durumu teyit ederek, temel şartın "gelecekteki Başbakanın parti kurmaması ve kendisini yeniden aday göstermemesi" olduğunu vurguladı.
Adaylarla görüşmeler gelecek hafta başlıyor
Ulusal Hikmet Akımı üyesi Fehd el-Cübburi, Koordinasyon Çerçevesi'nin Başbakan adayını belirlemek için özel bir komite oluşturduğunu açıkladı. Komite, Hikmet Akımı lideri Ammar el-Hekim, Irak Cumhuriyetçileri İttifakı Başkanı Hummam Hammudi ve Ulusal Nehc İttifakı Genel Sekreteri Abdussade el-Fireycî’den oluşuyor.
Cübburi’ye göre komite, gelecek haftadan itibaren adaylarla görüşmelere başlayacak. Masadaki adaylar arasında Muhammed Şiya Sudani, Nuri el-Maliki, Hadi el-Amiri, Mustafa el-Kazımi, Adnan ez-Zurfi, Esad el-Iydani, Hamid eş-Şetri ve Kasım el-Araci gibi isimler yer alıyor.
Eski Başbakan Mustafa el-Kazımi'nin yeniden aday gösterilmesi hakkında da konuşan Cübburi, Kazımi'nin "iyi uluslararası ilişkilere sahip olduğunu" ve "iç politikada hiçbir tarafla ciddi sorunu bulunmadığını" belirtti.