CNN’in manşetten verdiği Gazze izlenimlerinin çevirisini aktarıyoruz:
İki yıl önce Gazze’nin en büyük kenti yaşamla doluydu. Sınıflar öğrenci kaynıyor, pazarlar alışveriş yapan insanlarla doluyor, sahil kafeleri kuşatılmış bölgenin stresinden kaçmak isteyenlere nefes aldırıyordu.
Binlerce yıllık geçmişe sahip Gazze, eski uygarlıkların ardı ardına gelişleriyle şekillenmiş bir kent. 1948’de İsrail’in kuruluşu sırasında yerinden edilen Filistinliler için önemli bir sığınak olmuş, geçmişini belgeleyecek yüzlerce arkeolojik alanı bünyesinde barındırıyor.
Dolayısıyla, İslamcı militan grup Hamas’ın 2007’de Gazze Şeridi’ni ele geçirdiğinde Gazze’yi fiilî başkent yapması şaşırtıcı değildi.
Yıllar süren çatışmalar, yıkıcı abluka ve Hamas’ın otoriter yönetimi Filistinlilerin yaşamını zorlaştırdı. Ancak Katar gibi bölgesel hükümetlerin yardımı ve Birleşmiş Milletler’in güçlü insani yardım sistemiyle kurulan kurumlar, tükenmiş nüfusa bir nebze düzen sağladı.
Yeraltı kaçakçılık sistemi, İsrail ve Mısır’ın uyguladığı kara, hava ve deniz ablukasına rağmen Gazze’ye dış dünyadan bir tat getirdi. İşsizlik oranı yarıya yaklaşsa ve Hamas polisleri sokaklarda sıkı denetim yapsa da, Gazze’de yoga stüdyosuna giderken matcha latte içmek ya da parkta oturup dinlenmek hâlâ mümkündü.
Bugün ise bir zamanlar bölgenin kültürel ve ekonomik merkezi olan kent, enkaz ve kanunsuzluk içinde. İki yıl önce Hamas’ın İsrail’e yaptığı ölümcül saldırının ardından başlayan İsrail’in yıkıcı harekâtları Gazze’yi harabeye çevirdi. İsrail şimdi de, yer altına saklanan Hamas militanlarını yok etmek için yoğun nüfuslu bu bölgeye yeni bir saldırı hazırlığında. Tarihi kentin halkı yeniden hayatta kalma mücadelesiyle yüz yüze.
Hamas’ın polis aygıtı çökünce yüz binlerce kişi yıkılmış binalarda kendi başına hayatta kalmaya çalışıyor. Halk, bir sonraki gıda yardımı haberi için ya da tuvalet borularından gelecek tuzlu su sesiyle — nadir de olsa bir duş fırsatı yakalama umuduyla — bekliyor.
İsrail gazetecilerin Gazze’ye girişine izin vermiyor. CNN, kentteki bazı sakinlerle konuşarak savaşın ortasında şehrin manzarasını aktarmaya çalıştı.
On binlerce İsrail bombardımanı kentin gökdelenlerini yıktı; sokaklar çöp ve kanalizasyon sularıyla doldu. Yakıt için yakılan plastik ve odunların kara dumanı gökyüzünü kaplarken, İsrail insansız hava araçlarının vızıltısı ve patlama sesleri hiç dinmiyor.
Pazarlar, birkaç yardım tırından yağmalanmış olabilecek, fahiş fiyatlı ve rastgele yiyeceklerle dolu. Elektrik ise yalnızca jeneratörlerden gelen kablo ağlarıyla, parası olanlara ulaşıyor.
Hastaneler ve eczaneler çalışmıyor; hijyen ürünleri yok denecek kadar az. Bitlenme, yetersiz beslenme ve vitamin eksikliği, halkı hasta ve zayıf düşürüyor.
Geceleri silahlı çeteler sokaklarda dolaşıyor; aileler kendilerini korumak için silahlanıyor. Gazze’ye para gayriresmî bankacılık sistemiyle girebiliyor; ancak parayı çekmek isteyenler, para akışını kontrol eden kişi ve gruplara %50’ye varan komisyon ödemek zorunda kalıyor.
Köpekler “o kadar çok ceset yedi ki…”
40 yaşındaki dört çocuk babası Majdi Ebu Hamdi, patlamalardan yükselen tozun sokakları ve sağlam kalmış evleri boğduğunu söyledi.
“Geceleri köpeklerin ulumalarını duyuyoruz. Çok fazla ceset yedikleri için vahşileştiler. Havlamaları bile değişti, saldırganlaştı” dedi.
“Artık insanlara da saldırıyorlar. İki gün önce yanlışlıkla bir kedi yanlarına yaklaştı; yirmiden fazla köpek kediyi parçaladı.”
“İnsanlar otuz yaşında olabilir ama savaşın yorgunluğu onları yetmiş gibi gösteriyor. Açlık ve kötü yiyecekler insanı tüketiyor. Yemek az ve fiyatlar yüksek olduğu için üç günde bir tuvalete gidiyoruz.”
Hamas ise sokaklardan kaybolmuş durumda. Siyasi ofisleri, belediyeleri, karakolları yok edilmiş; militanlar gizleniyor.
“Eskisi gibi değiller. Bazen aniden ortaya çıkıyorlar ama nereden geldiklerini bilmiyorsun,” dedi Hamas karşıtı Gazze sakini Ebu Muhammed.
Gazze’de gazeteci olan Beşar Taleb ise Facebook’ta, Hamas’ın silahlarının Filistinlileri korumadığını, açlığı ve ölümleri engellemediğini yazdı:
“Silahların ne faydası oldu? Bir tek sivili bile korumadı, açlığı ve masum insanların ölümlerini engellemedi. Yedi yüz gündür ölüyoruz. Bana tek bir faydasını göstersinler.”
Hamas “durağan bir kurum değil”
Ocak ayında esir takası ve ateşkes anlaşması yapılınca, Hamas militanları üniformalarıyla Gazze sokaklarında kitlesel olarak ortaya çıktı. Bu, İsrail’in yok etmeye çalışmasına rağmen hâlâ var olduklarının göstergesiydi.
Takip eden haftalarda İsrailli esirlerin serbest bırakılması törenlerinde güç gösterileri yaptı. Bu törenler İsrail’i o kadar öfkelendirdi ki, anlaşmadan çekilmekle tehdit etti.
Geçtiğimiz Ağustos’ta sosyal medyada dolaşan bir videoda, maskeli Hamas militanları Kalaşnikoflarla “yardımı çalan hırsız ve işadamlarını” tehdit ediyordu. Kendilerine “El Radea” (Caydırıcı) adını veren grup, Hamas’ın güvenlik aygıtı tarafından oluşturulduğunu, “tekelleşen işadamlarını ve İsrail’le işbirliği yapan çeteleri caydırmayı” amaçladığını açıkladı.
Askerî uzman Alex Plitsas, Hamas’ın sabit bir yapı olmadığını, savaş boyunca yeni militanlar topladığını ve örgütlenmesini gizli yürüttüğünü söyledi:
“Hamas düzenli bir ordu gibi işlemiyor; bir yandan seçilmiş bir hükümetin parçası, diğer yandan isyancı güç gibi savaşıyorlar.”
“Bizim geldiğimizi biliyorlar”
İsrail Başbakanı Netanyahu’ya göre Gazze’nin en büyük kenti, Hamas’ın son kalelerinden biri. Burasını ele geçirmek için İsrail ordusunun 60 bin yedek askeri daha çağırması ve 20 bin askerin görev süresini uzatması gerekiyor.
İsrail ordusundan bir kaynak, Filistinlilere yaklaşık iki ay süre tanınacağını, yani saldırının 7 Ekim’de — savaşın ikinci yıldönümünde — başlamasının planlandığını söyledi.
Ancak İsrail’in harekâtı, son iki yılda sivillerin yüksek kaybı, savaş suçu iddiaları, insan hakları ihlalleri ve yardım engellemeleri nedeniyle hükümetler ve yardım kuruluşlarının uyarılarına hedef oluyor.
“İsrail ordusu her binayı tek tek temizleyebilir mi? Evet. Ama bu son derece zor olacak ve çok sayıda asker gerektirecek,” dedi Plitsas.