1. YAZARLAR

  2. Müfid YÜKSEL

  3. Muhammed Zâhid el- Kewserî - 2
Müfid YÜKSEL

Müfid YÜKSEL

Yenişafak
Yazarın Tüm Yazıları >

Muhammed Zâhid el- Kewserî - 2

A+A-

     Bir ara meşîhat müsteşarlığı ve şeyhülislâm vekilliği de yapan Muhammed Zâhid el- Kewserî, H. 1341 / 4 Aralık 1922 tarihinde Saltanat'ın kaldırılmasının ve Sultan Vahîduddîn'in İstanbul'u terkinin akabinde, İstanbul'u terk ederek Mısır'a hicret etmiştir. Sonra Şam'a yerleşmiştir. Bir süre Şam'da bulunduktan sonra tekrar Kahire'ye dönmüştür. Kahire Üniversitesi ve Ezher'de müderris olmuştur. Burada bulunduğu dönemde Selefî ve modernist ekolün önde gelenleriyle tartışmalara girmiş, bu ekollere cevap niteliğindeki makale ve eserleriyle tanınmıştır. Bunun yanısıra Ehl-i Sünnet inancı ve mezhebine ilişkin çok önemli eser ve kaynakları tahkik ederek yayınlamıştır. Özellikle Selefî ekolüne karşı tarihte yazılmış birçok eseri gün ışığına çıkarmıştır. Mısır'da Şeyhülislâm Mustafa Sabrî ve Selâmetu'l- Kuda'î el- Azzâmî ile birlikte çalışmıştır. Ancak, Şeyhülislâm Mustafa Sabrî'nin Mısır'da iken, Şafi'î ve Eş'arî mezhebini tercihi üzerine O'nunla da bazı tartışmalara girişmiştir. Ancak, Zâhid'ul- Kewserî, en çok Şeyh Muhammed Abduh ekolünden gelen modernleşmeci Ezher uleması ile Selefî itikadına mensup olanlarla ciddi bir mücadele sergilemiştir.

     Son derece velud bir yazar olan Şeyh Muhammed Zâhid el- Kewserî, 21 eserini İstanbul'da iken telif etmiş olup, bunlardan üçü basılmıştır. Diğerleri maalesef yazma halinde kalmıştır. İstanbul'da iken yazdığı en önemli eserleri, Nakşibendîlik'le ilgili olan 'İrğâm'ul- Merîd fi Şerh'in- Nazm'il -Atîd li Tevessul'il- Murîd bi Ricâl'it- Tarîkat'in- Nakşbendîyye't'l- Xâlidîyye', 1328'de basılmıştır (Zâhid el- Kewserî'nin tasavvuf ve tarikatlerle ilgili ikinci bir eseri daha olup, Halvetîye tarikatı ricâliyle alakalıdır. 'El-Buhûs'us- Senîyye Anbaz-i Ricâl-i Esânîd'it- Tarikat'il- Halvetîyye' adını taşımakta ve 2006 yılında El- Mektebet'ul- Ezherîyye Yayınları arasında neşredilmiştir.). Necmuddîn-i Kübra'nın Usul-i 'Aşere'sine şerh yazma halinde, 'Er- Ravz'un- Nadir'ul- Werdî fi Tercimet'il- İmâm er- Rabbânî es- Serhendî' yazma halinde, 'El- Buhûs'ul- Wefîyye fi Mufredât-i İbn-i Teymîyye' yazma halinde, 'Et- Ta'akkub'ul- Hasîs Lima Yenfîhi İbn-u Teymîyye Mine'l- Hadîs' yazma halinde ve üç ciltlik yine yazma halindeki 'El- Medhal'ul- 'Amm li 'Ulûm'il- Qur'ân' adlı eserleridir.

     Mısır'da iken ise 35 telif eser daha neşretmiştir. Bu eserlerinden de 5'i yazma halinde kalmış olup 30'u basılmıştır. Böylece toplam 56 telif eser yazmıştır. Bunların dışında 10 kitaba ta'likât yazmış olup, 57 esere mukaddime yazmıştır. Bu 57 eserin 23'ünü tahkik etmiştir. Mısır'da te'lif ettiği eserlerin en önemlileri, yazma halindeki 'Ref'ur- Reybe 'an- Tahabbutât-i İbn-i Kuteybe' - İbn-i Kuteybe'nin 'Te'vîl'u Muhtelif'il- Hadîs' kitabına reddiye olup Mısır'daki ilk telif eseridir -, 'Bulûğ'ul- Emânî fi Sîret'il- İmâm Muhammed bin Hasan eş- Şeybânî' - 1355'te basılmıştır -. Bunların dışında en önemli çalışmaları Selefîlik'in reddi niteliğinde, ta'lik ve tahkik ettiği eserlerdir. Ebu'l- Ferec el- Cewzî'nin 'Def'uş- Şubeh'it- Teşbîh' ve Takiyuddîn es- Subkî'nin 'Es- Seyf'us- Sakîl', İmam Beyhakî'nin (Hafız Ebubekr Ahmed bin Huseyn bin Ali el- Beyhakî, vefatı H. 458) 'Kitâb'ul- Esmâ wes- Sifât' adlı eserleri bunların başlıcalarıdır. Bunlar dışında, Cemaluddîn Ebu Muhammed Abdullah bin Yusuf el- Hanefî ez- Zeylaî'nin (vefatı H. 762) 'Nasb'ur- Raye li Ehâdis'il- Hidâye' kitabı, Muhammed bin Mâlik bin Ebi'l- Fezâil el- Hammâdî el- Yemânî'nin 'Keşf'ul- Esrâr'il- Bâtınîyye we Ahbâr'il- Karâmite' adlı eseri, İbn-i Asâkir ed- Dimeşkî'nin (vefatı H. 571) 'Tebyîn'ul- Kizb'il- Müfteri fima Nüsibe İla'l- İmâm Eb'il- Hasan'il- Eş'arî' adlı kitabı, Ebu Muhammed Abdurrahman bin Ebi Hâtem er- Râzî'nin (H. 240 - 327) 'Adâb'uş- Şâfi'î we Menâkibuhu' eseri, Kadı Ebubekr bin et- Tayyib el- Bâkillânî'nin (vefatı H. 403) 'El-İnsâf fima Yecibu İ'tikaduhu welâ Yecûzu Cehl Bihi' isimli risalesi, Allâme Kemâluddîn Ahmed el- Beyazî el- Hanefî'nin 'İşârât'ul- Merâm min 'İbârât'il- İmâm' adlı mühim eseri ve Ebu Mansur Abdülkâhir bin Tâhir el- Bağdâdî'nin (vefatı H. 429) 'El- Fark Beyn'el- Firak we Beyân'ul- Firkat'in- Nâciyeti Minhum' isimli eserleri tahkik edip mukaddime yazdığı mühim eserlerden bazılarıdır.

     Muhammed Zâhid el- Kewserî'nin yazdığı mukaddimeler biraraya getirilerek 1997 yılında 'Mukaddimât'ul -İmâm el- Kewserî' başlığıyla Dâr'us- Süreyya Neşriyatı tarafından Beyrut'ta basılmıştır. Ayrıca Muhammed Zâhid el- Kewserî'nin yazdığı makaleler 'Makalât'ul- Kewserî' adıyla üç kez yayınlanmıştır. Son kez, 1998'de önceki iki baskısı karşılaştırılarak, tashih ve tahkik edilerek Mısır'da Abdülkâdir Mahmud el- Bekâr tarafından Dar'us- Selâm Yayınları arasında çıkarılmıştır. "Makalât"ın ikinci baskısının baş tarafında ve üçüncü son baskısının arkasında, Muhammed Zâhid el- Kewserî'nin hayatını, eserlerini ve şahsiyetini inceleyen talebesi Ahmed Hayri tarafından yazılmış olan son derece kapsamlı ve değerli bilgileri içeren geniş bir bölüm mevcuttur. Ahmed Hayrî'nin yanısıra, Muhammed Ebu Zehre'nin, Pakistanlı muhaddis Muhammed Yusuf el- Benurî'nin ve Şeyh Muhammed İsmail'in Zahid el- Kewserî'yi tanıtan makaleleri mevcuttur.

     Fıkıh, Kelam, Hadis, Tefsir ve Nakil ilminde "yed-i tula" sahibi olan Muhammed Zâhid el- Kewserî, hicrî 19 Zilkadde 1371 tarihinde (12 Ağustos 1951) Pazar günü Kahire'de vefat etmiştir. İmam Muhammed Zâhid el- Kewserî, Kahire'de Hayy'ul- Besâtîn'de yer alan kabristanda, arkadaşı Şeyh İbrahîm Selîm Efendi'nin yanına defnedilmiştir.

     Kewserî'nin talebeleri arasında Şeyh Abdülfettah Ebu Ğudde, Abdullah el- Ğumarî ve Ahmed Hayri gibi tanınmış ulemâdan kimseler bulunmaktadır. Arap aleminde siyasal / ideolojik Selefîlik'in yaygınlaşması dolayısıyle uzun süre unutulmaya yüz tutan Zâhid'ul- Kewserî'nin tüm eserleri 1999 - 2010 yılları arasında Mektebet u Câmiat'il- Ezher tarafından 'Min Turâs'il- Kewserî' dizisi olarak yeniden neşredilmiştir. Türkiye'de ise gerek Arap diline vakıf olanların fıkdanı, gerekse ilahiyatçı kesimin çoğunlukla modernist - Selefî çizgide olanlardan oluşması ve 80'li yıllardaki radikal İslamcı akımlar dolayısıyle Şeyh el- Kewserî pek tanınmadığı gibi eserleri de Türkçe'ye kazandırılmamıştır.

     NOT: Muhammed Zâhid el- Kewserî ile alakalı daha kapsamlı bir çalışma hazırlanmaktadır. 

     YENİ ŞAFAK

Önceki ve Sonraki Yazılar

YAZIYA YORUM KAT

UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.