AB’ye üyelik sürecinde Türkiye’nin yol haritasını gösteren ve üçüncüsü açıklanan Ulusal Program’a ilk kez “Sivil-Asker ilişkileri” girdi. Program kapsamında iç güvenlikle ilgili düzenlemenin Meclis’ten geçmesi halinde Jandarma artık İçişleri Bakanlığı’na bağlı olacak.
Ankara, AB yolunda önemli adımlar atmaya hazırlanıyor. Bu çerçevede hazırlanan Ulusal Program’ın ana hatları belirlendi. Ekim ayında Meclis’in açılmasıyla birlikte Ulusal Program’da yer alan 131 yasanın görüşülmesine başlanacak. 400 sayfadan oluşan Ulusal Program’ın hayata geçmesi büyük ölçüde Anayasa değişikliğine bağlı.

ASKERİ MAHKEMELER • İşkencenin önlenmesi, ifade özgürlüğü ve sendikal haklar konusunda yeni düzenlemeler içeren Ulusal Program, asker-sivil ilişkilerinde radikal değişiklikler öngörüyor. Buna göre askeri mahkemelerin görev ve yetkileri, “demokratik hukuk devletinin gerektirdiği ölçüler çerçevesinde” tanımlanacak.

JANDARMANIN DURUMU • Programda, iç güvenlik hizmetinin, sivil iradenin belirleyeceği politikalar doğrultusunda ve yine onun denetim ve gözetiminde, “hukukun üstünlüğü” ve “insan hak ve hürriyetleri” çerçevesinde, kolluk kuvvetlerinin profesyonel ve uzmanlaşmış birimleri tarafından yerine getirileceği vurgulanıyor. Programdaki, “Bu kapsamda, iç güvenlik yönetiminin koordinasyonunu ve sivil idarenin iç güvenlikle ilgili görev, yetki ve sorumluluklarını etkin olarak yerine getirmesini güçleştiren mevzuat hükümleri ve uygulamaları değiştirilecektir” ifadeleri önemli değişiklikleri de beraberinde getirecek.

ÖNEMLİ BİR ADIM • Konuyla ilgili olarak Taraf’a konuşan Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Cengiz Aktar, söz konusu düzenlemenin Jandarmanın İçişleri Bakanlığı’na bağlanması anlamına geldiğini söyledi. Türkiye’nin bu konuda zaten Fransa’yı taklit ettiğini hatırlatan Aktar, “Fransa’da Jandarma İçişleri Bakanlığı’na bağlı. Hatta doğru okunabilirse asayiş ve terörle mücadele konusu da bu kapsama girebilir” dedi. Böyle bir düzenlemenin Anayasa değişikliği gerektirdiğini vurgulayan Aktar, “Bu düzenleme Meclis’e geldiğinde muhalefet buna oy atmaz. Ulusal Program’ın kapatma davasının düşmesinden sonra kaleme alınıp sunulduğunu görüyoruz. Çok cesur bir adım. AB’de bunu böyle görecek” diye konuştu.

DENETİM SAYIŞTAY’DA • Programda ayrıca, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin harcamalarının ve devlet mallarının denetimi Sayıştay tarafından yapılmaya devam edileceği, kalan teknik düzenlemelerin tamamıyla yerine getirilmesi amacıyla da yeni Sayıştay Kanunu’nda bir madde yer alacağı vurgulandı.

KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİ: ASKERE AB STANDARTI GETİRİLSİN • AB tarafından geçen şubatta onaylanan Katılım Ortaklığı Belgesi’nde asker-sivil ilişkilerine dikkat çekilmişti.
Müzakerelerin hedefinin üyelik olduğu belirtilen belgede, Türkiye’den öncelikli olarak “Sivil-asker ilişkilerini AB standartlarıyla uyumlu hale getirmesi, ordu ve savunma politikası üzerinde TBMM’nin eksiksiz gözetim yapabilmesini sağlaması, Askeri mahkemelerin görev alanının sadece askeri personelin görevleriyle ilgili konularla sınırlandırması, din özgürlüğüne ve azınlık haklarına tam saygı göstermesi, Türkçe dışındaki dillerde televizyon yayınlarını kolaylaştırması ve AB üyesi bütün ülkelerle ilişkilerini normalleştirmesi” gibi talepler sıralanmıştı.